Terug naar Column index
Juni 2015 - Nederlandse Actionable Vragenlijst betrouwbaar en valide
Dr. P.J. Jongen, neuroloog-onderzoeker MS4 Research Institute Nijmegen en afdeling sociale geneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen
De meeste MS patiënten krijgen vroeg of laat last van blaasklachten door een overactiviteit van de blaasspier (overactieve blaas, OB). Urineverlies is een van de meest hinderlijke en psychosociaal beperkende klachten bij MS. Uit onderzoek van gegevens uit het North American Research Committee On Multiple Sclerosis (NARCOMS) register bleek, dat van de patiënten met matige tot ernstige OB klachten slechts 43% door een uroloog was onderzocht. Eenenvijftig procent werd behandeld met medicijnen (anticholinergica). Nieuwe behandelingsmogelijkheden bleken weinig frequent (10%) te worden toegepast [1]. Veronderstellend dat de situatie in Europa niet wezenlijk anders is, kunnen we aannemen dat er ook in Nederland een onderdiagnostiek en onderbehandeling van OB klachten bij MS is. De oorzaken hiervan zijn niet in kaart gebracht, maar kunnen te maken hebben met (te) drukke spreekuren en de mogelijke beladenheid van het onderwerp.
De Actionable is een korte lijst bestaande uit 8 vragen, om mensen met MS te screenen op blaasproblemen. Met name die blaasklachten worden opgespoord die baat kunnen hebben bij verder onderzoek door een uroloog. Tot voor kort was de Actionable alleen in het Engels beschikbaar. Onlangs heeft MS4 Research Institute, in samenwerking met het Nationaal MS Fonds, een online onderzoek afgerond naar de betrouwbaarheid en deugdelijkheid (validiteit) van een Nederlandstalige versie. Onderzocht is in hoeverre de Actionable uitkomst verband houdt met de lichamelijke en geestelijke kwaliteit van leven, met de beperkingen en klachten ten gevolgen van MS, en met de mate waarin beperkingen en klachten beleefd worden. De metingen zijn verricht met behulp van vragenlijsten: de Multiple Sclerosis Quality of Life-54 Items (MSQoL-54) vragenlijst en de Multiple Sclerose Impact Profiel (MSIP) vragenlijst. Ook werd via een telefonisch interview de Expanded
Disability Status Scale (EDSS) score gemeten; de EDSS is een veelgebruikte maat voor de impact van MS vanuit neurologisch perspectief. De EDSS score loopt van 0 tot 10, waarbij een hogere score op een grotere impact duidt.
Aan het onderzoek namen 141 mensen met MS deel, 106 vrouwen en 35 mannen. De verdeling van de MS beloopvormen was: 80 relapsing remitting, 48 progressief, 13 onbekend. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers bedroeg bijna 48 jaar en de gemiddelde EDSS score was 4.7. Uit de resultaten bleek dat de Nederlandstalige Actionable een betrouwbaar meetinstrument: bij een tweede keer invullen, 1 week na de eerste keer, was de uitkomst in bijna alle gevallen identiek. Ook werden duidelijke positieve verbanden gevonden met de lichamelijke en geestelijke kwaliteit van leven, en negatieve verbanden met de diverse soorten lichamelijke beperkingen, niet alleen op het gebied van blaas- en geslachtsfuncties, maar ook wat betreft spiergebruik, bewegen, en dagelijkse activiteiten (activities of daily living, ADL). Deze verbanden duiden op een goede validiteit van de vragenlijst.
De conclusie is dat ook de Nederlandstalige versie van de Actionable vragenlijst een betrouwbaar en valide instrument is om bij MS (zelf) te screen op blaasklachten. Wanneer de uitslag afwijkend is kan dat reden zijn voor verder onderzoek en verwijzing naar een uroloog. Het is aan te nemen dat door het gebruik van de Actionable hinderlijke klachten van een overactieve blaas eerder worden onderkend, met als gevolg eerdere en gerichte urologische evaluatie en behandeling.
Het onderzoek werd mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van de firma Allergan bv.
1. Mahajan ST, Patel PB, Marrie RA: Under treatment of overactive bladder symptoms in patients with multiple sclerosis: an ancillary analysis of the NARCOMS Patient Registry. The Journal of urology 2010, 183(4):1432-1437.
Terug naar Column index